www.
johanblaauw.nl

 
Artikelen
|
Recensies
|
Overwegingen
|
Columns
|
Gedichten
|
Varia
|
Sitemap
 

 

Mag het van god?

Gedachten rond euthanasie en abortus

Bijna steeds wanneer we in de krant lezen of op de televisie zien dat er acties gevoerd worden tegen abortus of euthanasie zijn het christenen of christelijke organisaties die het initiatief ertoe namen. Uit publicaties van dit type groepen krijg je al gauw de indruk dat een goed christen iemand is die tegen abortus of euthanasie is. Wie voor is, dat wil zeggen wie zich inzet voor legalisering van abortus of euthanasie, kan geen goed christen zijn. Kenmerkend voor deze opvattingen is de absoluutheid waarmee beginselen als "eerbied voor het leven" of "heiligheid van het leven" worden opgevat, toegepast en andersdenkenden worden opgelegd. Bovendien vind ik ze nogal arrogant omdat ze a a-priori uitgaan van de onmondigheid van andersdenkenden om met dit genre vraagstukken verantwoord om te gaan. Alsof een keuze voor euthanasie of voor een abortus niet gemaakt zou kunnen worden uit eerbied voor het leven en na zorgvuldige afweging.

Euthanasie
Onder euthanasie verstaat de "Staatscommissie Euthanasie": 'het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een ander dan de betrokkene, op diens verzoek'. In zijn boek "Leven en dood: zaak van het pastoraat" (1989) wijst Coert H. Lindijer erop dat men juist uit respect voor een mens en menselijk leven, kan 'instemmen met een verzoek of besluit tot beëindiging van leven als dit mensonwaardig, mensonterend en onleefbaar is geworden'. Veel waarde kent Lindijer in dit verband toe aan het begrip "kwaliteit van leven". Daarmee voegt hij het onvermijdelijke subjectieve element toe aan de afweging. Terecht. Want over de kwaliteit van iemands eigen leven kan alleen de betrokkene zelf oordelen.
Het is opvallend hoe weinig vertrouwen men in sommige christelijke kringen heeft in deze persoonlijke afweging van mensen. Terwijl mijn ervaring als predikant juist is hoe zorgvuldig mensen hiermee vaak omgaan. In contact met naasten, artsen, verpleegkundigen of anderen maken mensen op een gegeven moment de balans op en zoeken zij naar helderheid over hun levenssituatie. Soms doen zij dit wanneer het leven reeds veel van zijn glans verloren heeft. Soms wanneer van ziekte helemaal geen sprake is. Men overweegt dan een euthanasieverklaring te tekenen en wil mij laten weten dat zij dat gaan doen. Waarom? Omdat zij hopen dat ik later, wanneer onverhoopt de situatie zich zou voordoen dat zij niet meer in staat zijn hun wil zelf kenbaar te maken, de behandelend arts hiervan in kennis zal stellen.
Onchristelijk handelen? Welnee. In mijn ogen veel meer een bewijs hoe volwassen en vol verantwoordelijkheidsgevoel mensen met de hen geschonken vrijheid omgaan in een tijd dat de medische wetenschap zoveel meer mogelijkheden heeft dan vroeger om onze levens al dan niet kunstmatig te verlengen.

Abortus
Mutatis mutandis geldt dit ook voor het vraagstuk van de abortus. Het is buitengewoon pijnlijk te zien hoe weinig oog er voor de positie van de vrouw is in het denken over abortus, in het bijzonder bij de meeste zgn. anti-abortus groepen. In navolging van veel vrouwen pleitte de Duitse theoloog Eugen Drewermann er eens in een interview voor dit probleem in de eerste plaats te bekijken vanuit het standpunt van de vrouw en niet abstract vanuit het standpunt van het ongeboren, embryonale kind. Hoeveel levens zijn immers niet al vanaf het eerste moment beladen en kapot gemaakt doordat ze niet gewenst waren. Met alle, ook maatschappelijke, gevolgen van dien. Drastisch gezegd vindt Drewermann dat een kind alleen kan leven als de moeder ermee kan leven. Hij ontzegt dan ook de kerk het recht vrouwen schuldig te verklaren die na veel pijn en moeite besluiten tot een abortus, onafhankelijk van de vraag met welke conflicten en angsten zij te maken hebben. Legalisering van abortus, schreef Maria de Groot lang geleden, is een belangrijke stap op de weg van de vrijwording van vrouwen.
Mag dat nu allemaal van God? Zoals geen enkele vrouw enige vreugde aan een abortus zal beleven, zal God dat ook niet. Of God deze vrouwen zal veroordelen of in de steek laten? De gedachte alleen al vind ik van God los, want dat kunnen wij niet weten. Dat weet alleen God zelf.
Net als veel vrouwen - zo stel ik mij voor - zal God zelf de dag loven en prijzen waarop abortus overbodig is geworden en niet meer nodig.

Moraal
Dit betekent overigens wel dat we nu niet langer om het woord moraal heen kunnen. Ik versta er het geheel van normen, waarden en regels onder zonder welke we niet kunnen leven. Zoals elke samenleving voortdurend in beweging is, is onze moraal dat ook. Dit betekent onder meer dat moraal nooit absoluut kan zijn, maar verregaand situationeel bepaald wordt. Wat iemand in een bepaalde situatie behoort te doen, kan op een ander moment ongewenst zijn. De moraal bestaat dus niet.
Voor het christelijk geloof gaat dit evenzeer op. Ook daar bestaat niet zoiets als de christelijke moraal. Alleen al omdat zij niet uit de bijbel kan worden afgeleid. Wie dat wel beweert doet niets anders dan zijn eigen gelijk verabsoluteren door zich achter God te verschuilen.
Maar God wil toch het goede? Jazeker, zegt Kuitert in een van zijn boeken. 'Dat lijkt mij een onbestrijdbaar uitgangspunt. Het leidt onmiddellijk tot de vraag: wat is dan goed? Dat moeten wijzelf uitzoeken, een ander antwoord is er niet'. Moreel beraad is dus geboden om gezamenlijk verder te komen. Zoiets veronderstelt pluriformiteit, verscheidenheid van inzicht, erkenning van elkaar als gelijkwaardige gesprekspartners en geen verabsolutering van het eigen gelijk.
Toegespitst op de vragen van dit artikel over euthanasie en abortus kan ik niet anders concluderen dan dat het christelijke standpunt ten aanzien van deze vragen niet alleen niet bestaat, maar ook niet bestaan kan. Hoogstens standpunten van christenen. Deze zijn uiteraard niet beter dan die van andere christenen of niet-christenen.
Daarom tenslotte nog eenmaal: Mag het nu wel of niet van God?
Inderdaad: dat hangt dus van u af.

 © JOHAN BLAAUW

zie ook de column: Bij de dood van Piergiorgio Welby

naar begin