Naardense Bijbel

De Naardense Bijbel verschijnt 15 oktober. Deze vertaling is van de hand van Pieter Oussoren, predikant van de Utrechtse Nicolaïkerk. Hij werkte meer dan 30 jaar aan deze tekst vanuit de Hebreeuwse en Griekse bronnen. De vertaling dankt de naam Naardense Bijbel aan 22 gewelfschilderingen (zie afbeelding) uit de Grote Kerk in Naarden die in deze uitgave zijn afgedrukt.
Uitgangspunt van de vertaling van Oussoren is dat de bronteksten er primair zijn om voor te lezen. Dat geldt ook voor zijn vertaling, die grotendeels ontstaan is in een jarenlange voorleespraktijk en het best tot zijn recht komt wanneer ze goed wordt voorgedragen. Aanvankelijk waren Oussorens vertalingen bestemd voor eigen kanselgebruik. Later verschenen fragmenten in boekvorm en vaktijdschriften.

Enkele kenmerken
De Naardense Bijbel wordt uitgegeven door uitgeverij Skandalon (www.skandalon.nl) in Vught. In een toelichting op deze vertaling worden enkele kenmerken opgesomd.
De regelindeling in het Oude Testament is bepaald door de liturgische zangtekens in de tekst. Dat heeft tot gevolg dat de regels in de Naardense Bijbel van korte lengte zijn. "Dat is met het oog op de voordracht meestal helpend - met het oog op het verstaan meestal verhelderend -  en soms is de betekenis ervan ronduit raadselachtig. Het principe van deze regelindeling door de vertaler is ook toegepast op het Nieuwe testament. Het tekstbeeld krijgt daardoor het karakter van een lang episch gedicht."
De woordenschat van het bijbelse Hebreeuws is veel kleiner dan die van het huidige Nederlands. Dat wil zeggen dat voor sommige Hebreeuwse woorden meerdere Nederlandse equivalenten zijn. In sommige gevallen is dat omgekeerd. Het Hebreeuws heeft bijv. voor woorden die te maken hebben met angst, armoede en verdrukking weer meer woorden dan het Nederlands. Het uitgangspunt is echter om zo consequent als mogelijk vast te houden aan vaste vertaalwoorden, zodat o.a. woordspel hoorbaar wordt. Woordvolgorde en zinsopbouw volgen de oorspronkelijke taal. De bedoeling hiervan is dat de lezer op den duur zal thuisraken in het bijbelse woordveld, de eigenaardige wendingen en nuances - en de daarmee samenhangende zeggingskracht.
Een ander opvallend kenmerk is dat de werkwoordsvormen waar mogelijk zijn vertaald met de tegenwoordige tijd. Dus niet: 'God zei tot Abram …', maar 'God zegt tot Abram …' Deze tegenwoordige tijd wil recht doen aan het vloeiende karakter van het Hebreeuwse werkwoord en wil de tekst een levendig en actueel karakter geven.
De vierletterige godsnaam JHWH, die in de NBV wordt vertaald met Heer, wordt in de Naardense bijbelvertaling weergegeven met de ENE. Deze weergave wordt in een bijlage verantwoord. Als aanduiding gaat deze weergave terug op Deuteronomium 6:4 'Hoor, Israël, JHWH is één' en op Zacharia 14:9: 'JHWH is één, en zijn naam is één'. Uit de verantwoording: "… deze uitdrukking is er ook een, mogelijk de allerkortste, van een liefdesverhouding. 'You are the one for me',  zong Aznavour jaren geleden, 'jij bent de ene!' Ieder die dat zegt of zingt, weet wel dat er andere geliefden mogelijk zijn, of zich zelfs ook aandienen, maar de keuze is gevallen op deze ene. In de bijbelse geschriften is er deze Ene die 'de Ene' wil zijn, die de mensen zijn liefde verklaart, en die van zijn partners in het verbond een onverdeeld hart, één hart, vraagt. Naar die bevrijdende vraag krijgt in deze vertaling Israëls God zijn Nederlandse naam".

CD
Bij de Naardense Bijbel is een cd gevoegd met gezongen psalmteksten uit deze vertaling. Twintig psalmen werden geselecteerd. De keuze werd bepaald door de wijze van psalmzingen door de eeuwen heen. Zo wordt Psalm 23 uitgevoerd met een chassidische melodie waarin de oermotieven van de joodse psalmrecitatie doorklinken. De Gregoriaanse psalmtonen zijn te herkennen in Psalm 42 en 111. De Russisch Orthodoxe klankwereld is te horen in een compositie van Psalm 114 van Rimsky Korsakov. Ook zijn er voorbeelden van het psalmzingen volgens de kloostertonen. De meerstemmigheid van het Engelse vocale chant wordt gevolgd naar grote Engelse componisten als Boyce, Purcell/Humphrey en Henry Smart. Daarnaast zijn er composities van eigentijdse componisten, waaronder Gert Oost.

© JOHAN BLAAUW

De Naardense Bijbel,  woord voor woordvertaling vanuit de Hebreeuwse, Aramese en Griekse grondteksten door Pieter Oussoren, met cd: 'de Psalmen gezongen', geïllustreerd met fullcolour reproducties van de gewelfschilderingen in de Grote Kerk in Naarden, 1700 pp., Uitg. Skandalon Vught,  ISBN 90-76564-40-6x, EUR 66,00.

(Bovenstaaande bijdrage verscheen ook in het remonstrantse maanblad ADREM van oktober 2004)

naar begin