www.
johanblaauw.nl
Een eigen weg
Na de uittocht uit Egypte trekken de Israëlieten veertig jaar door de woestijn op weg naar het beloofde land onder de bezielende leiding van Mozes. Wanneer het uiteindelijk zover is dat ze het beloofde land binnentrekken is Mozes er niet meer bij. Hij is gestorven. Jozua neemt zijn plaats in.Onder zijn leiding trekken de Israëlieten vervolgens het beloofde land binnen. Zonder tegenslagen en geweld lukt dit niet. Nadat Jericho is ingenomen stuurt Jozua enkele mannen erop uit om Ai en omgeving te verkennen. Dit verhaal vinden we in Jozua 7. Volgens de verspieders is Ai makkelijk te nemen. Dat blijkt in praktijk niet zo te zijn: de Israëlieten worden teruggeslagen. Een verslagen Jozua vraagt God: Waarom? Dan blijken er enkele buitgemaakte spullen, die vernietigd hadden behoren te worden, ontvreemd te zijn. Pas als deze spullen terecht zijn en weggedaan, zal God de Israëlieten opnieuw helpen. Dus moet de dader opgespoord. Dat blijkt Achan te zijn. Hij had een Babylonische mantel, zilver en een staaf goud achterovergedrukt. Achans straf is afschuwelijk: hij en zijn familie worden gestenigd en hun bezittingen verbrand. "Toen bedaarde de woede van de Heer" en vervolgens wordt in het volgende hoofdstuk Ai met een list veroverd.
In zijn boek Een
eigen weg dat achttien overwegingen bevat
bij de boeken Exodus tot en met Richteren gaat de Duitse theoloog en psychotherapeut
Eugen Drewermann (zie foto) in een van zijn preken nader in op dit verhaal
uit Jozua 7.
Keer op keer wijst Drewermann in zijn publikaties
erop dat godsdienst en menselijkheid hetzelfde zijn. Een stelling die na
lezing van Jozua 7 nauwelijks houdbaar lijkt. Klopt, zegt Drewermann, zolang
we dit type verhalen blijven lezen als historische verslagen van veldslagen
uit het verleden. U begrijpt natuurlijk al dat Drewermann deze verhalen
zo niet wil lezen. Wat hier als militaire overwinning of straf voor diefstal
absurd en inhumaan aandoet, krijgt pas een diepere zin wanneer we deze
verhalen psychisch leren begrijpen. Psychisch is het niet anders dan lichamelijk,
preekt Drewermann: wanneer ons immuunsysteem een bepaald virus ontdekt
heeft, zal het het radicaal willen opruimen. Het verdraagt het namelijk
niet nog iets ervan in zich te hebben. Zo is het volgens hem ook met het
psychische: om ons te ontdoen van de angsten die ons blokkeren onszelf
te zijn, zullen we die ook radicaal moeten opruimen willen we werkelijk
onze eigen weg kunnen gaan. En juist dat is de zin van de steniging van
Achan en zijn familieleden.
Het verhaal verbeeldt hoe belangrijk het is in ons leven op onze bestemming (hier de verovering van Ai) gericht te blijven en hoe dit kan mislukken wanneer we dit niet als hele persoon (hier de Israëlieten) doen, maar ons van ons doel laten afleiden, verbeeld door Achan die mantel, zilver en goud steelt. In beelden perst het verhaal op deze manier persoonlijke ontwikkelingen samen die in ons leven soms jaren kunnen duren. Want het bevrijden van ballast uit het verleden is immers zelden iets wat we van vandaag op morgen weten te voltooien.
Moet je, zo kun je je afvragen, deze verhalen
nu op deze manier lezen? Gelukkig niet, is mijn opvatting. Daar mag ieder
haar of zijn eigen keuzes maken.
Mag je deze verhalen op deze manier uitleggen?
Ik zou niet weten waarom niet.
De winst van Drewermanns uitleg van een verhaal als dit vind ik dat hij laat zien dat God niet op vernietiging uit is - ook al leek dat bij eerste lezing wel zo -, maar dat het hier gaat om het vinden van je eigen levensweg en hoe God ons daarbij wil helpen het vele te overwinnen wat daarbij overwonnen moet worden. Want de ware overwinning van de mens hangt niet af van de nederlaag van zijn vijanden, maar is steeds een overwinning op zichzelf. In dit verhaal: een overwinning op de Achan in ons.
Naast deze overweging vinden we in dit boek preken over de uittocht, de woestijn, over Bileam en zijn sprekende ezelin, over Debora, Jefta, over Simson en Delila en anderen. Steeds vraagt Drewermann zich bij deze verhalen af wat ze ons die nu leven te zeggen kunnen hebben.
Voor wie al eerder kennismaakte met Drewermanns
methode van uitleg zullen deze preken hoogstens lijnen doortrekken, niet
iets volstrekt verrassends bevatten. Dat ik de preken toch uiterst geboeid
heb gelezen, komt omdat we Drewermann hier op de voet kunnen volgen bij
de toepassing van zijn theorieen op concrete verhalen uit de bijbel.
Bovendien lukt het hem zelfs bij dit type 'onmogelijke'
verhalen deze te verbinden met belangrijke eigentijdse levensvragen.
Eugen Drewermann, Een eigen weg, Overwegingen bij de boeken Exodus tot en met Richteren, Meinema Zoetermeer 1997