www.
johanblaauw.nl
Gedoemd tot kwetsbaarheid
Gedoemd tot kwetsbaarheid is de titel van
een onlangs door de historicus Geert Mak geschreven pamflet tegen de "handel
in angst" die hij ziet bij media en politici sinds 2 november 2004, de
dag waarop Theo van Gogh in Amsterdam werd vermoord. "Wie in die weken
de media volgde, zag een land dat leek losgeslagen van internationale banden,
losgeslagen ook van alle historische wortels, enkel nog op zichzelf geconcentreerd."
Allerlei hoogst curieuze figuren konden voor radio en TV hun zegjes doen,
maar echte deskundigen zag je slechts sporadisch. "Het moeizame zoeken
naar de waarheid telde nauwelijks meer, alles draaide om het opwekken van
grootse gevoelens." Meningen wonnen het van feiten en er werden dan ook
"de raarste dingen geroepen".
Geert Mak breekt in zijn pamflet een lans voor de "weinig spectaculaire maar zeer effectieve Nederlandse ontwikkelingstraditie van studeren, polderen, tolereren, tegenhouden, tobben, pappen en nathouden". Historische uitstapjes en diverse, vaak door krant en TV uitvergrote, gebeurtenissen larderen zijn betoog. Zo analyseert hij o.a. Submission part 1 van Ayaan Hirsi Ali en Theo van Gogh en het "handdrukincident" tussen een imam en de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie. Hij wijst op parallellen tussen de radicale islam en de Europese extreem-rechtse bewegingen.
Zelf noemt Mak zijn pamflet "een brief in een fles, zonder doel in de toekomst geslingerd, en waar hij belandt mag de hemel weten". Ik heb niet de indruk dat hij dat echt kan menen, dat "zonder doel", want waar het Mak om te doen is – en daar is hij duidelijk over – is het redden van belangrijke en zeldzame kwaliteiten als "onze pacificatie, met als nevenproduct onze befaamde tolerantie". Hierbij schrikt Mak er niet voor terug helder uit de doeken te doen dat de onverdraagzame islam bestreden moet worden maar de humanistische krachten binnen de islam omarmd.
Dit pamflet vind ik meer dan welkom omdat Geert Mak een tegenstem vertegenwoordigt die sinds 2 november bijna verstomd lijkt: de stem van de nuance, de relativering en de verdraagzaamheid. Een broodnodig tegengeluid op een moment dat de roep om harde 'confrontatie' steeds luider klinkt. Met talloze voorbeelden laat Mak zien dat niet een nauwkeurige analyse van feiten aan deze roep ten grondslag ligt, maar angst.
Geert Mak, Gedoemd tot kwetsbaarheid, Atlas Amsterdam/Antwerpen 2005, 95 pp., € 5,00
(Bovenstaande bijdrage verscheen in adRem, remonstrants maandblad, van maart 2005)
Naschrift
Op de kritiek die het pamflet Gedoemd tot
kwetsbaarheid van verschillende kanten kreeg reageerde Geert Mak in
Nagekomen
flessenpost (Atlas Amsterdam/Antwerpen 2005, 64 pp., € 3,90).
Daarin corrigeert hij enkele fouten en weerlegt hij een aantal punten van
kritiek op zijn eerdere pamflet.
Zie ook de column Feitencontroleurs.