Jezus: een geschiedenis

Zo wordt in Johannes 5 verteld van een man die al 38 jaar ziek is en door Jezus genezen wordt met het simpele gebod: "Sta op, neem uw matras op en wandel". Direct daarna blijkt de man genezen en kan hij weer lopen. Hebben we hier nu te maken met primitieve voorstellingen uit een ver verleden of zijn er wel degelijk verklaringen mogelijk die dit soort genezingen ook voor hedendaagse mensen aannemelijker maken dan ze op het eerste gehoor lijken?

In zijn boek Jezus: een geschiedenis kiest de Britse historicus Ian Wilson (1941) voor deze laatste mogelijkheid. Volgens hem is het in de medische wereld bekend dat bepaalde verlammingen soms meer een mentale dan een fysieke oorzaak kunnen hebben. Naast de gebruikelijke geneeswijzen met behulp van medicijnen, zo houdt Wilson ons voor, zijn er ook andere erkende behandelingsmethoden zoals psychotherapie of hypnose die voor genezing kunnen zorgen.
Zo haalt hij het voorbeeld aan van een Britse hypnotiseur die het voor elkaar kreeg een vrouw die als gevolg van een autoongeluk haar hand niet meer kon gebruiken, maar dit - na vijftien jaar - weer wel kon na slechts één hypnose-sessie. Ook geeft hij het voorbeeld van de genezing onder hypnose van een jongen die leed aan een ernstige huidaandoening. Met andere woorden, zo betoogt Wilson: hypnose kan ons waarschijnlijk dichterbij een rationele wijze brengen "om te kunnen inzien en geloven dat in ieder geval enkele van Jezus' genezingen konden plaatsvinden op de wijze die de evangelisten beschrijven. Als we ons bovendien bepalen tot een specifiek soort genezingen, Jezus’ uitdrijvingen of genezingen van bezetenheid, zien we dat moderne medische en psychologische inzichten ons opnieuw goede gronden verschaffen om de beschrijvingen uit de evangeliën van Jezus' genezingen van geestelijke aandoeningen te geloven".

Geen steekhoudend bewijs
Ook al zijn de hedendaagse voorbeelden die Wilson geeft ongetwijfeld waar, hij ontleent ze aan medische tijdschriften, toch is daarmee bepaald geen steekhoudend bewijs geleverd voor het historische waarheidsgehalte van de wonderen uit de evangeliën. Ook mijn geloof schiet er - zelfs als wat Wilson hier concludeert wel klopt - niets mee op. Wat zich hier wreekt is voor mijn gevoel het feit dat de schrijver historische wetenschap en geloof ondanks allerlei relativeringen, toch met elkaar in overeenstemming wil brengen. Zijn betoogtrant doet daarbij - zoals in het onderhavige voorbeeld - nogal geforceerd aan.
Met zijn boek wil Wilson ons richten "op die aspecten van de mens Jezus van Nazaret die we als steekhoudend kunnen beschouwen". Het boek bevat een schat aan historisch materiaal, zowel de laatste archeologische vondsten als de vroegste documenten komen ter sprake, en is rijk geïllustreerd met kaarten, tekeningen en prachtige kleurenfoto's. Hij laat zien hoe de evangeliën bepaald niet onfeilbaar zijn in de historische informatie die ze bevatten en dat de geboorteverhalen van Jezus in Mattheüs en Lukas nauwelijks enige geschiedkundige waarheid
bevatten.

Conclusie
Tot wat voor conclusie leidt nu zijn zoektocht? Ik citeer: "dat er een Jezus van Nazaret van vlees en bloed is geweest die tweeduizend jaar geleden over de wegen van Galilea is gegaan en die openlijk is gekruisigd door een oogluikend toeziende Kajafas en zijn makkers, maar ook dat hij op een feitelijke manier voortleeft als Heer van heel de mensheid en tot in de eeuwigheid".
De historicus Wilson is, zo vertelt hij in zijn inleiding, "al meer dan twintig jaar een praktiserend christen" en kan daarom enige vooringenomenheid nauwelijks voorkomen.
De slotpassage van zijn boek bevestigt dit. Omdat Jezus "een volmaakte vezel van God was, stierf hij niet bij zijn dood, zoals de mensheid, maar passeerde hij die denkbeeldige grens om de open deur naar het goddelijke en de eeuwige waarden van waarheid en liefde te vormen. Dit is de echte Jezus, en onze vrije keuze ... is of we blijven leven alsof Kajafas er tweeduizend jaar geleden werkelijk in is geslaagd Jezus het zwijgen op te leggen - of dat we onbevreesd door die deur gaan om hem levend en wel te ontmoeten...".
Beslist geen onaardige conclusie, maar of daar nu een historische zoektocht voor nodig was, meen ik te mogen betwijfelen.

© JOHAN BLAAUW

Ian Wilson, Jezus: een geschiedenis, Baarn 1997

naar begin